Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ LEADER ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΚΑΙ ΛΕΥΚΑΔΑ
Επειδή πολλοί με ρωτούν για το Πρόγραμμα LEADER, (Οργανισμοί, επιχειρήσεις και ιδιώτες) και επειδή διάβασα διάφορες ανακοινώσεις, θεώρησα χρήσιμο και αναγκαίο να πληροφορήσω για το θέμα αυτό τους πολίτες – ενδιαφερόμενους πρώτον για το ιστορικό και τους στόχους του LEADER και δεύτερον για την εφαρμογή του στη ΛΕΥΚΑΔΑ. Με τον τρόπο αυτό πιστεύω ότι και η αλήθεια επικρατεί και οι ενδιαφερόμενοι φορείς και άτομα θα έχουν την αναγκαία πληροφόρηση αλλά και τη βοήθεια για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των έργων.
ΜΕΡΟΣ Α΄ : Ιστορική διαδρομή και εφαρμογή του LEADER.
Κατά το έτος 1991 ξεκίνησε η εφαρμογή της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER (Liaisons Entre Actions de Développement de l’ Economie Rural – Δεσμοί μεταξύ δράσεων για την ανάπτυξη της οικονομίας του αγροτικού χώρου) στη χώρα μας, η οποία αποτέλεσε την αρχή μίας νέας προσέγγισης στην πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Μέσω της LEADER στηρίχθηκε η ολοκληρωμένη και πολυτομεακή ανάπτυξη, ενώ παράλληλα δόθηκε η ευκαιρία στις τοπικές κοινωνίες να σχεδιάσουν και να επιλέξουν οι ίδιες τον τρόπο και τη «διαδρομή» ανάπτυξής τους. Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της πρώτης πειραματικής εφαρμογής και η διαπίστωση ότι η Πρωτοβουλία συνέβαλε, αντιστρόφως ανάλογα με τον προϋπολογισμό της, στην ενεργοποίηση του τοπικού πληθυσμού είχαν ως αποτέλεσμα τη συνέχιση των Προγραμμάτων LEADER κατά τη Β΄ και Γ΄ προγραμματική περίοδο με την εφαρμογή της LEADER ΙΙ και LEADER+ αντίστοιχα.
Κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2007 - 2013 και μετά την εμπειρία τριών περιόδων προγραμματισμού, η LEADER ενσωματώθηκε πλέον στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης στης Χώρας (ΠΑΑ) ως ανεξάρτητος Άξονας (Άξονας 4) εξυπηρετώντας βασικούς στόχους του. Οι πιστώσεις Δημόσιας Δαπάνης του Άξονα 4 του ΠΑΑ ανέρχονται σε 295,3 εκατ. euro.
Στο πλαίσιο της προσέγγισης LEADER του Άξονα 4 του ΠΑΑ εφαρμόζονται τοπικά προγράμματα με ολοκληρωμένο και πολυτομεακό χαρακτήρα σε σαφώς προσδιορισμένες αγροτικές περιοχές. Η εκπόνηση και εφαρμογή των τοπικών προγραμμάτων πραγματοποιείται μέσω της «εκ των κάτω προς τα άνω προσέγγισης» από τοπικά εταιρικά σχήματα δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (Ομάδες Τοπικής Δράσης – ΟΤΔ), που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένη περιοχή παρέμβασης.
Οι τρεις πρώτες εφαρμογές της πρωτοβουλίας LEADER περιορίστηκαν σε περιοχές που παρουσίαζαν τα μεγαλύτερα διαρθρωτικά προβλήματα και κυρίως σε ορεινές και μειονεκτικές. Ωστόσο, μετά την εμπειρία των εφαρμογών αυτών και παράλληλα λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη ισόρροπης ανάπτυξης του αγροτικού χώρου, αλλά κυρίως την ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων των περιοχών που πλήττονται από την εφαρμογή της ΚΑΠ, η προσέγγιση LEADER στο πλαίσιο του Άξονα4 του ΠΑΑ αφορά ορεινές, μειονεκτικές, αλλά και πεδινές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και των νησιωτικών περιοχών της Χώρας. Ειδικότερα, η προσέγγιση LEADER εφαρμόζεται σε Δημοτικά / Τοπικά Διαμερίσματα με πληθυσμό μέχρι 5.000 κατοίκους, καθώς και σε εκτός σχεδίου περιοχές Δημοτικών . Τοπικών Διαμερισμάτων με πληθυσμό μέχρι 10.000 κατοίκους.
Σημειώνω ότι το πρώτο LEADER για την Ελλάδα υλοποιήθηκε από την Αγροτική Τράπεζα (1992) αφού ήταν αδύνατο να το σχεδιάσει και υλοποιήσει το Υπουργείο. Τον σχεδιασμό, την αξιολόγηση και υλοποίηση του προγράμματος ανέλαβα ως Υποδιοικητής τότε της Αγροτικής Τράπεζας με ομάδα επιστημόνων. Το ύψος της δαπάνης του πρώτου LEADER ήταν 25 δισ. δρχ. Η επιτυχία ήταν μεγάλη, αφού σε σύντομο χρονικό διάστημα συστήθηκαν σε κάθε Νομό Ομάδες και Εταιρείες Αναπτυξιακής δράσης, οι οποίες και υπέβαλαν πρόγραμμα - μελέτη προς έγκριση. Επειδή, τότε, η Λευκάδα καθυστερούσε, ανέλαβα προσωπικά τη σύνταξη της μελέτης. Έτσι η Λευκάδα υλοποίησε το πρώτο LEADER και συνέχισε με το δεύτερο. Δυστυχώς, έχασε το τρίτο, αφού οι υπεύθυνοι τότε δεν υπέβαλαν πρόγραμμα αντάξιο προς έγκριση.
Το Πρόγραμμα LEADER ακολούθησαν τα Προγράμματα ΟΠΑΑΧ εξίσου για Ορεινές και Προβληματικές περιοχές συγκεκριμένων Δήμων. Δυστυχώς, τα προγράμματα αυτά δεν είχαν και δεν έχουν εφαρμογή όχι μόνο στις πεδινές περιοχές, αλλά και σε ορεινές περιοχές των Δήμων που δεν έχουν ενταχθεί. Παράδειγμα, οι Δήμοι Λευκάδας, Ελλομένου, Μεγανησίου και Κοινοτήτων Καλάμου και Καστού. Για το θέμα αυτό έκανα προσωπικά μεγάλες προσπάθειες και ως βουλευτής και ως υπεύθυνος Τομεάρχης της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, αλλά και Γραμματέας Αγροτικού της Ν.Δ. Μίλησα στη Βουλή, αναφέρθηκα εγγράφως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συνεργάστηκα ειδικότερα με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Μετά από πολλές προσπάθειες εκδόθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) 1351/26.04.06 που έδινε τη δυνατότητα σχεδιασμού εφαρμογής LEADER σ΄ όλη τη Ελλάδα και σε περιοχές που δεν καλύπτονται από τα Προγράμματα ΟΠΑΑΧ (όπως οι περιοχές Λευκάδας που αναφέρθηκαν). Ακολούθησε η υποβολή Σχεδίων στις ημερομηνίες 6/03/07, στις 31/707/07, στις 26/10/07 και τελική 19/11/07! Κατά το χρόνο αυτό, αλλά και κατά το διάστημα που μεσολάβησε συνεργάστηκα με τους αρμόδιους Υπουργούς κ.κ. Μπασιάκο, Κοντό, Χατζηγάκη και τους Ειδικούς Γραμματείς κ.κ. Παπαγιαννίδη και Θεσσαλό. Κατέβαλα χρόνο και γνώσεις για το σχεδιασμό και την τελική επιλογή που έγινε από το σημερινό Υπουργό κ. Χατζηγάκη (Απόφαση 5954/2.07.09). Με την απόφαση εγκρίθηκαν 41 Τοπικά Προγράμματα στη βάση του Κανονισμού 1692/2005
Επέμενα στην υψηλή χρηματοδότηση του Προγράμματος με 5 εκατ. που την τελευταία στιγμή ζήτησα από τον κ. Υπουργό και έγινε 5,2 εκατ. €. Πρέπει να σημειώσω ότι καθ΄ όλη τη διάρκεια των συζητήσεων και διαπραγματεύσεων είχα στενή συνεργασία με τους τεχνοκράτες της Ομάδας LEADER Λευκάδας, τον Πρόεδρό της κ. Μεταξά και τον σύμβουλο κ. Μεσσήνη, τους οποίους και πρέπει να συγχαρώ για την σπουδαία εργασία και το αμείωτο ενδιαφέρον τους.
Μεταξύ των 41 προγραμμάτων, που εγκρίθηκαν, περιλαμβάνονται 2 τοπικά προγράμματα με περιοχές εφαρμογής τμήματα το Νομού Λευκάδας.
Ειδικότερα, για το Νομό Λευκάδας έχουν εγκριθεί:
α) το τοπικό πρόγραμμα της «Αναπτυξιακής ΛΗΝΤΕΡ Α.Ε.» με περιοχή εφαρμογής τμήμα του Δ. Λευκάδας (και ειδικότερα τα Δημοτικά Διαμερίσματα: Αγίου Νικήτα, Αλεξάνδρου, Απολπαίνης, Καλαμιτσίου, Καρυωτών, Κατούνας και Τσουκαλάδων), το Δήμο Ελλομένου και την Κοινότητα Καλάμου. Οι εγκεκριμένες πιστώσεις Δημόσιας Δαπάνης του προγράμματος ανέρχονται σε 5.200.000 euro.
β) το τοπικό πρόγραμμα της «ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ ΑΕ Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ» με περιοχές εφαρμογής τμήματα των Νομών Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας, καθώς και το Δήμο Μεγανησίου και την Κοινότητα Καστού του Νομού Λευκάδας. Οι εγκεκριμένες πιστώσεις Δημόσιας Δαπάνης του συνολικού προγράμματος ανέρχονται σε 6.250.000 euro.
Οι λοιποί Δήμοι του Νομού (εκτός από το Δ.Δ. Λευκάδας) αποτελούν περιοχές εφαρμογής του Άξονα 3 του ΠΑΑ, ο οποίος χρηματοδοτεί δράσεις και έργα αντίστοιχα με αυτά της προσέγγισης LEADER
